OVER HET PAND

De geschiedenis van het geboortehuis van Thorbecke is indrukwekkend om te lezen. In ruim 400 jaar tijd is er natuurlijk van alles gebeurd in dit pand. Iedere eigenaar heeft dit huis naar eigen inzicht verbouwd en aangepast. Echter, de basis van dit historische pand is eigenlijk steeds intact gebleven en heeft zijn statige uitstraling behouden. Lees op deze pagina wat er in en om de Thorbeckegracht heeft plaatsgevonden.

 

Den Dijk

Aan het begin van de 17e eeuw werd het door water omringd gebied ten noorden van de Zwolse stadskern, als nieuw te ontwikkelen deel bij de stad aangetrokken. Op dit Noordereiland vonden langs de kades van ‘Den Dijk’ allerlei bedrijfsmatige activiteiten plaats. Deze voor de hand liggende naam was in feite niets anders dan de noordelijke dijk van een water. Hierdoor kon het water afkomstig uit het Sallandse achterland naar het Zwarte Water afgevoerd worden. Deze waterloop is omstreeks het midden van de 14e eeuw gegraven.

Rond 1600 dateren de eerste plannen om, naast de bestaande werven en pakhuizen, woonhuizen te bouwen op het Noordereiland. In het oostelijke deel is hiermee gestart aan ‘Den Dijk’, waaronder het huidige Thorbeckegracht 11. In de loop van de tijd heeft zich een gesloten gevelwand gevormd aan ‘Den Dijk’. Hierin bevonden zich een aantal statige woningen, afgewisseld met kleinere huizen.
Tot ver in de vorige eeuw waren er, door de gunstige ligging, veel bedrijven gevestigd op het Noordereiland. Dit varieerde van kleinschalige industrie tot magazijnen en pakhuizen.

In 1876 – vier jaar na het overlijden van Thorbecke – werd de straatnaam Den Dijk omgedoopt tot Thorbeckegracht.

Thorbeckegracht 11 geboortehuis Thorbecke Zwolle

Thorbeckegracht 11 in 1905
(bron: HCO)

geboortehuis Thorbecke Zwolle

Thorbeckegracht 11 in 1971
(bron: HCO)

 

Het pand

Het geboortehuis van Thorbecke is aan het begin van de 17e eeuw gebouwd. Het bevat nog verschillende onderdelen die uit deze periode dateren en het vermelden meer dan waard zijn. Bijvoorbeeld de enkelvoudige zolderbalklaag, voorzien van ojiefvormig geprofileerde consoles. Deze zijn bewaard gebleven naast het rookkanaal op de verdieping en in het trappenhuis.
Ook is te zien dat halverwege het trappenhuis een tussenverdieping aanwezig is. Dat wijst op een afwijkende verdiepingsvloer in het achterste deel van het huis. Hier is in de achtergevel een bolkozijn geplaatst.
Bijzonder is de kelder aan de achterzijde van het huis. Deze is afgesloten met troggewelven die op gordelbogen rusten.

Aan het begin van de 19e eeuw, toen het pand werd bewoond door de familie Thorbecke, heeft het pand een verbouwing ondergaan. Hierbij is de voorgevel gewijzigd en kregen de begane grond en de verdieping een andere indeling. De voorgevel werd destijds op de begane grond en op de verdieping voorzien van Empire schuifvensters met een brede middenstijl. Aan de rechter zijde kwam de voordeur, opgenomen in lijstwerk en onder een hoog bovenlicht. In het midden van de 20e eeuw is de huidige voordeur geplaatst met een omlijsting in sierbeton.

In de loop van de 19e eeuw zijn op de verdieping nieuwe plafonds, uitgevoerd in kraalschroten, geplaatst. Later kreeg het trappenhuis rechte steektrappen met gietijzeren ballusters. Rond het midden van de 20e eeuw is het sierhek aan de voorzijde van het pand verwijderd.

bolkozijn in geboortehuis Thorbecke

Bolkozijn

geboortehuis Thorbecke Zwolle gewelvenkelder

Gewelvenkelder

Eigenaren

In 1685 kocht Hendrick ter Becke – later samengevoegd naar Thorbecke – het huis aan Den Dijk nummer 36 (nu Thorbeckegracht 12). Hiermee werd de basis gelegd van een lange periode handelsactiviteiten van de familie Thorbecke in Zwolle. Later heeft de familie Thorbecke ook het huis ernaast op nummer 35 (nu Thorbeckegracht 11) aangekocht.
Uit archiefstukken van het Historisch Centrum Overijssel blijkt dat dit pand in juli 1835, na het overlijden van Thorbeckes moeder, te koop is gezet. Pas in oktober 1838 kreeg het een nieuwe eigenaar, Frederikus Julius van Hoboken, administrateur van beroep. Na zijn overlijden in 1879 is het huis in 1881 gekocht door Pieter Menschaar, commis bij de Posterijen.
In 1897 heeft hij het verkocht aan de Nederlandse Protestanten Bond – afdeling Zwolle – die het geboortehuis van Thorbecke ‘Ons Huis’ noemde. Toen de de afdeling Zwolle van de NPB in 1979 werd opgeheven, kwam het in handen van de Landelijke Protestanten Bond. De Vrijzinnige Geloofsgemeenschap werd vanaf dat moment eigenaar en gebruiker van het pand.

Huidig

De huidige eigenaar, Ben Keizers uit Oldenzaal, kocht het enigszins vervallen kantoorpand in mei 2013, nadat het enkele jaren te koop had gestaan en het niet echt meer een functie had. Na een uitgebreide renovatie is het ingericht als inspiratiecentrum voor overheid en samenleving en kreeg het de passende naam Staatshuys. Op 30 oktober 2014 is het officieel geopend door – toenmalig – commissaris van de Koning, Ank Bijleveld en de – inmiddels oud-burgemeester – van de gemeente Zwolle, Henk Jan Meijer.
Het pand is modern en comfortabel ingericht met behoud van zijn oude elementen waardoor er een mooie verbinding tot stand is gebracht tussen ‘oud en nieuw’.

Op 13 mei 1876 is door de gemeente Zwolle een marmeren steen – Thorbecke 1798 – 1872 – in de gevel van het pand geplaatst.

Geschiedenis geboortehuis Thorbecke oude balklaag

De bijzonder balklaag

Home welkom website Staatshuys geboortehuis Thorbecke Zwolle

De marmeren ‘Thorbecke’ steen

De renovatie

Nadat Ben Keizers in mei 2013 de sleutel in ontvangst mocht nemen, bleek al snel dat het pand niet (meer) aan de huidige eisen voldeed.  Een ingrijpende verbouwing was nodig om op een representatieve manier gasten te ontvangen. Nadat alle plannen in de bouwtekeningen waren verwerkt én goedgekeurd kon de aannemer aan de slag. In bijna 1,5 jaar tijd heeft dit monumentale pand een flinke metamorfose ondergaan. Dat is terug te zien op de foto’s die u naast dit bericht aantreft.

Tijdens de renovatie kwamen verrassende elementen tevoorschijn, die door vorige bewoners aan het zicht onttrokken waren. Bijvoorbeeld goed leesbare kranten uit 1845 en schitterende behang fragmenten uit de 19e eeuw. Daarnaast waren ook de oorspronkelijke balken van de verdiepingsvloer goed zichtbaar. Maar ook een deurkozijn in de tussenmuur naar het huis op nummer 12. Dit bewijst dat de familie Thorbecke beide panden in gebruik had en zij, waarschijnlijk uit praktische overweging, een doorgang hadden gemaakt.

Oud & nieuw

Het doel om een inrichting te creëren dat oud & nieuw met elkaar verbindt en recht doet aan de statuur van het pand, kan als geslaagd worden beschouwd. Dat kunnen wij opmaken uit de vele positieve reacties van onze gasten. Zij vinden de setting, door de met zorg uitgekozen materialen en kleuren, zeer aangenaam en rustig, wat belangrijk is voor het verblijf in deze historische locatie.

Na alle bouwactiviteiten, die het pand weer de statige uitstraling geven, kon het dan eindelijk na de zomer van 2014 officieel geopend worden.

Geschiedenis geboortehuis Thorbecke zaal beneden oud

Plenaire ruimte beneden vóór ….

Geschiedenis geboortehuis Thorbecke

Ruimte boven vóór………

Nieuws vanuit Staatshuys

Kranten uit 1845

Na de renovatie geschiedenis Thorbecke geboortehuis

…..en na de renovatie

Geschiedenis renovatie geboortehuis Thorbecke

…..en na de renovatie

Geschiedenis geboortehuis Thorbecke behang fragmenten

Behang uit de 19e eeuw